Bijlrestauratie / Axe restauration

Mijn buurman gaf me 2 verroeste bijltjes, één normale en één met een aparte vorm. Na onderzoek bleek dit een "Kentish pattern axe" te zijn, een vrij oud ontwerp uit de Engelse provincie Kent. Deze is van de firma C.T. Skelton & Co uit Sheffield. Meer info op de geweldige site BushcraftUK. Het ziet er in elk geval uit alsof het lekker hakt, maar eerst moet hij opgeknapt worden. In deze post laat ik zien hoe.

My neighbour gave me 2 rusty axes: one standard and one with a different shape. After some research it turned out to be a Kentish pattern axe, an old design from county Kent. This one is from C.T. Skelton & Co of Sheffield. More info on the wonderful site of BushcraftUK. So, it looks like a nice chopper, but some repairs are necessary. In this post I'll show you how.

In de kop zitten een paar stukken ijzer om de boel bij elkaar te houden. Slecht idee, dat moet eruit. Daarna kan de kop van de steel worden getikt. Tik afwisselend met een hamer tegen de boven- en onderkant van de kop, zodat hij er gelijkmatig afkomt. Lukt dit niet, dan is uitboren een goede optie.

Some pieces of iron were hammered into the head to keep everything together. Bad idea, they'll have to go. Then it's time to tap the head from the handle. Tap the head, alternating between top and bottom to get the head off evenly. If this doens't work you can always drill out the handle.

Ik wil alleen roest verwijderen en geen metaal. Tijd voor een experiment met azijn en aluminiumfolie: azijn weekt de roest los, die je er vervolgens afschrobt met een propje aluminiumfolie. Het aluminium is zachter dan het staal en zou een een chemische (elektrolytische?) reactie op moeten wekken, waardoor het roest er makkelijk vanaf komt. Duuuuus....

I want to remove rust only, and no metal. This is a good time to experiment with household vinegar and tin foil. Vinegar will loosen the rust, that can then be scrubbed off with a ball of tin foil. The tin foil is softer than the steel and is said to cause a chemical (elektrolytical?) reaction to take place, helping the rust to come off. Hmmm....

HET WERKT ALS EEN TREIN. De koppen hebben twee dagen in azijn gelegen, en ik heb een aantal keren geschrobd met een balletje aluminiumfolie - alles bij elkaar een half uur. Dan nog met WD40 en staalwol eroverheen en klaar! De kop is na de behandeling extra gevoelig voor roest, dus goed inspuiten en droog opbergen.

IT WORKED A TREAT! The heads were submerged in vinegar for two days, and I only had to scrub a few times with the tin foil ball - half an hour in total. After that some WD40 and  steel wool finished the job. The heads seemed to be extra susceptible to rust right after treatment. Spray well and store dry.

De wangen van de bijl zijn rafelig, daar krijg ik zo geen nieuwe steel in. Een goede vijl helpt. 

The cheeks on the head have some rough edges that will prevent a good fit on the new handle. A good file comes in handy.

De nieuwe steel in vergelijking met de oude.

The old handle compared to the new one.

De bovenkant van de steel heb ik passend gemaakt met mes en schuurpapier. Herhaaldelijk passen en bijschuren totdat je een goede pasvorm hebt. Belangrijk is dat de bijlkop vooral in de hoogte goed past, en rust op de verdikking in de steel. Als er wat speling is in de breedte is dat minder erg: de wig lost dat wel op.

I've cut the top to size with a knife and sanding paper. Fitting and sanding repeatedly until you have a good fit. Important thing is to make sure the head fits well vertically and rests on the shoulder of the handle. A bit of play on the horizontal plane is no problem, the wedge will take care of that.   

Zaag de bijlsteel in om de houten wig een plekje te geven.


Saw a slot in the top of the handle to accomodate the wooden wedge.

Snij de houten wig op maat van de zaagsnede. Sla de wig erin totdat hij niet verder kan. Het geluid van de hamerslag verandert als de wig er helemaal in zit.

Cut the wooden wedge to fit the slot. Hammer the wedge in until it can go no further. The sound of the hammer will change when it's all in. 


Nu is het tijd voor de metalen wig. Deze wordt overdwars op de houten wig in de kop geslagen.

Now it's time for the steel wedge. It is hammered into the head across the wooden wedge.

Zo moet het eindresultaat eruit zien. Dit zit muurvast.


This is how the end result should look. Solid as a rock.

Maak de steel op maat met mes en schuurpapier. Het is belangrijk dat de handgreep goed aanvoelt en qua grootte past bij jouw handen. Je krijgt minder snel blaren en je hakt veiliger.

Cut the handle to size using a knife and sanding paper. It is important to make the handle fit your hands in a comfortable way. It'll giove you less blisters and safer chopping.

Boor een gat voor een polskoord. Plak de onderkant van de steel af met tape om splinters te voorkomen.

Drill a hole for the lanyard. Tape the underside of the handle to prevent splinters.

Indien gewenst kun je de bijlsteel lakken. Insmeren met lijn(zaad)olie (gekookt of ongekookt) kan ook. Lijnolie, dun uitgesmeerd over je bijl, helpt erg goed tegen roestvorming. 

If you want you can give the handle a coat of lacquer or  linseed oil. Linseed oil will also prevent rust on the axe head, but apply it sparingly.

Tijd om de snede, die vol butsen zat, een nieuw profiel te geven. Ik begin met een basterd (grove) vijl. Gebruik een molenzaagvijl of een mill file. Deze zijn gemaakt om geharde zaagbladen te slijpen en gaan langer mee dan een gewone vijl. Goede merken zijn Pferd en Nicholson.

Time to reprofile the bevel, that was pretty dented. I start off with a bastard file. Use a mill file: it is made to sharpen hardened steel saws and will last longer than a normal file. Good brands are Pferd and Nicholson, though I am sure the UK has their own brands. 

Koop ook een vijlkam, om je vijl mee schoon te houden. Vijl inspuiten met WD40 en schoonborstelen.

Also buy a file comb to clean up your files. Spray them with WD40 and comb them clean. 

  

Na het vijlen gebruik ik een Lansky systeem. Daarna volgt een wetsteen en de strop. En dan de klassieke test: scheren. Yep... scherp! 

After filing I use a Lansky sharpening system. After that I use a whet stone and a strop. Then comes the classic shaving test. Yep... that's sharp!  

En hier is het eindresultaat: 
een klein, scherp stukje geschiedenis, in z'n oude glorie hersteld. Hij hakt fijn en ligt goed in de hand.

Tip: over het onderhoud van bijlen is een geweldige instructiefilm gemaakt door de US Forest service: An Axe to Grind. Eersteklas uitleg door een vakman met hoed, snor en bretels ;-)

Hier de video, en hier de PDF. (17,5 MB). 

And here is the end result: a small and sharp piece of history, restored to it's former glory. It chops very nicely and feels comfortable.

Tip: the US Forest Service has made an excellent instructional movie about axe maintenance: An Axe to Grind.

Video here and PDF here. (17,5 MB)